FAQ Ketting en versnellingen

🛠️ FAQ – Ketting en versnellingen

De ketting is het onderdeel dat de kracht van de benen overbrengt naar het achterwiel. Via de versnellingen kan de fietser kiezen voor een grotere of kleinere overbrenging — afhankelijk van terrein en kracht. Een goed werkende ketting is dus essentieel voor efficiënt fietsen.

 

🔩 Soorten aandrijving

1. Metalen ketting

De klassieke metalen ketting is nog steeds de meest gebruikte aandrijving. Ze is betaalbaar, efficiënt en eenvoudig te onderhouden.

Voordelen

  • Lage prijs (meestal €5–€50, afhankelijk van type)

  • Licht van gewicht

  • Hoge efficiëntie: weinig krachtverlies

  • Eenvoudig onderhoud

  • Bestand tegen zware omstandigheden

  • Geschikt voor fietsen met versnellingen

Nadelen

  • Regelmatig onderhoud vereist (reinigen en smeren)

  • Slijtage: ketting “rekt uit” door gebruik

  • Niet uitwisselbaar tussen verschillende versnellingstypes

💡 Tip: meet slijtage met een kettingmeter of trektest.
Kun je de ketting meer dan een halve schakel optillen van het kettingblad? Tijd voor vervanging!

 

🧴 Je fietsketting onderhouden – 6 praktische tips

1. Houd je ketting schoon

Een nieuwe ketting is al voorzien van smeerolie.
Heb je een open kettingkast? Veeg overtollig vet weg met een doek en ontvetter (zoals remmenreiniger of WD-40) om vuilophoping te voorkomen.

2. Voorkom onnodige slijtage

  • Houd de kettinglijn zo recht mogelijk (vermijd “cross chaining”).

  • Schakel op tijd bij hellingen.

  • Schakel niet vanuit stilstand.

  • Stel de ketting niet te strak af (bij single speed).

3. Controleer regelmatig

Onderhoudsfrequentie hangt af van gebruik en omstandigheden:

 

Type fiets                                          Controle-interval

Stadsfiets                                          Elke 400 km

Mountainbike / gravel                    Elke 150 km

Racefiets                                           Elke 250 km

Dit is voor droge omstandigheden.

 

Let op deze signalen:

  • Piepend of krakend geluid

  • Slecht schakelen

  • Ketting blijft hangen

  • Zichtbare roest of slijtage

4. Schoonmaken & smeren

Schoonmaken:

  • Gebruik ontvetter en een droge doek.

  • Reinig cassette, derailleur en tandwielen mee.

  • Vermijd agressieve producten of badjes met sterk ontvetter.

  • Gebruik eventueel een messing borstel of tandenborstels.

Smeren:

  • Smeer alleen een droge ketting.

  • Breng olie aan op de binnenkant van de ketting.

  • Verwijder overtollige olie met een doek.

  • Gebruik alleen kettingolie! (dus geen WD40 deblock oil, olijfolie, snijolie en wat weet ik nog allemaal)

  • Altijd vermijden dat olie op remranden of schijfremmen komt.

✅ Gebruik een smeermiddel dat waterafstotend is, vuil weert en corrosie voorkomt.

5. Slijtage meten

Gebruik een kettingmeter om rek te meten.
Bij overmatige slijtage moeten vaak ook de tandwielen vervangen worden.

6. Reparatie of vervanging

Is je ketting versleten, gebroken of piept ze onophoudelijk?
➡️ Kom langs bij 2wielershop — wij vervangen of herstellen je ketting snel en professioneel.

 

⚙️ Cross chaining – wat is het?

“Cross chaining” betekent dat de ketting in een schuine lijn loopt tussen de tandwielen (bijv. groot voorblad + groot achtertandwiel).
Dat veroorzaakt:

  1. Meer slijtage aan ketting en derailleur

  2. Hoger energieverlies

  3. Meer spanning op de derailleurveer

  4. Kans op slepen of lawaai

👉 Vermijd dit zoveel mogelijk door de kettinglijn recht te houden.

 

Ik zet de verschillende systemen even allemaal op een lijstje: 

Vast verzet/single speed/geen versnellingen

Omafietsen, OV-fietsen en andere simpele fietsen hebben geen versnellingen. Ook sportieve fietsen als single speedfietsen zijn gestript van versnellingen. Het grote voordeel daarvan is dat je geen energie verspilt aan versnellingen. Er zit ook minder op de fiets dus er kan simpelweg minder kapot gaan.

Voordelen

  • Eenvoudig
  • Goedkoop
  • Licht
  • Geen extra onderhoud
  • Geen extra  weerstand in de aandrijving
  • Geen versnellingskabels
  • "clean" look

 

Nadelen

  • Alleen voor fitte mensen in een vlakke omgeving of korte ritjes in de stad.
  • Af en toe ongunstig beentempo fietsen (harde wind mee of tegen, korte hellingen)

 

Derailleurversnellingen

Op mountainbikes en racefietsen vind je bijna altijd derailleurversnellingen vanwege het grote bereik, lage gewicht, hoge rendement en de kleine stapjes tussen de versnellingen. Op zich zijn ze ook prima geschikt voor gewone fietsen. Het nadeel is alleen dat ze kwetsbaar zijn, snel slijten en veel onderhoud vragen. Derailleurversnellingen kunnen niet gecombineerd worden met een dichte kettingkast. Wel kun je een kettingscherm monteren om je broek schoon te houden.

Voordelen

  • Geschikt voor meest extreme omstandigheden
  • Altijd genoeg versnellingen
  • Versnellingen makkelijk zelf aan te passen
  • Hoog rendement
  • Laag gewicht
  • Kleine stapjes tussen versnellingen mogelijk
  • Wiel redelijk makkelijk te verwijderen
  • Goedkoop in aanschaf
  • Onderhoud redelijk makkelijk zelf te doen

Nadelen

  • Hoge slijtage
  • Veel onderhoud
  • Schakelen soms wat ingewikkeld (zowel voor als achter)
  • Kwetsbaar, kan makkelijk kapot (bv gebroken achterderailleur door een tak, of ketting tussen tandwielen en spaken)
  • Ketting wordt erg vies (viezer dan op een open draaiende ketting met versnellingsnaaf omdat de derailleur en tandwielen ook vuil vast houden en je met het schakelen het vuil van de tandwielen weer op de ketting aanbrengt)
  • Geen dichte kettingkast mogelijk
  • Geen riem- of cardanaandrijving mogelijk
  • Geïndexeerde schakelen gevoelig voor storingen
  • schakelen dient altijd te gebeuren tijdens het fietsen. De ketting zal alleen dan verspringen van kettingwiel

 

Nexus 3 versnellingsnaaf

De Nexus 3 zie je vaak op transportfietsen.

Voordelen

  • Loopt licht in tweede versnelling
  • Eerste versnelling geschikt voor korte heuvels, steil viaduct, zware bepakking en harde tegenwind
  • kan zowel met ketting, riem of cardan gebruikt worden
  • schakelen kan perfect tijdens stilstand. Schakelmechanisme staat los van ketting en kettingwielen

Nadelen

  • Stappen erg groot tussen de versnellingen
  • Derde versnelling nauwelijks bruikbaar door extra weerstand en grote stap
  • Moet losgemaakt worden bij demontage achterwiel
  • De kabel behoeft af en toe onderhoud
  • Te weinig versnellingen voor heuvelachtig terrein
  • Extra gewicht en extra kosten ten opzichte van fiets zonder versnellingen
  • probeer schakelen tijdens fietsen te vermijden. Beste is de pedalen even stil te houden tijdens het schakelen om schade aan intern mechanisme te voorkomen

 

Nexus 7 versnellingsnaaf

De goedkope versnellingsnaaf die op veel wat luxere stadsfietsen zit. In vergelijking met de Nexus 8 is de Nexus 7 minder duurzaam lijkt en trapt zwaarder.

Voordelen

  • Redelijk bereik
  • Goedkoop
  • kan zowel met ketting, riem of cardan gebruikt worden
  • schakelen kan perfect tijdens stilstand. Schakelmechanisme staat los van ketting en kettingwielen

Nadelen

  • Veel verlies in meest gebruikte versnellingen 3,4 en 5.
  • Vrij zwaar
  • Moet losgemaakt worden bij demontage achterwiel
  • Af en toe onderhoud van de kabel
  • Lichtste verzet net niet licht genoeg voor echt zware en lange hellingen
  • Matige kwaliteit
  • probeer schakelen tijdens fietsen te vermijden. Beste is de pedalen even stil te houden tijdens het schakelen om schade aan intern mechanisme te voorkomen

 

Nexus 8 versnellingsnaaf

De luxe versie van de Nexus 7. Grotere bereik, duurzamer en heel belangrijk: een hoger rendement. Lijkt zijn meerprijs (ongeveer 100 euro) ten opzichte van de Nexus 7 meer dan waard.

Voordelen

  • Goed bereik
  • Duidelijk beter van kwaliteit dan de Nexus 7
  • Relatief goedkoop
  • Loopt licht in vijfde versnelling
  • Loopt redelijk licht in de andere versnellingen
  • kan zowel met ketting, riem of cardan gebruikt worden
  • schakelen kan perfect tijdens stilstand. Schakelmechanisme staat los van ketting en kettingwielen

Nadelen

  • Stap tussen versnelling 5  en 6 vrij groot  (22%)
  • Lichtste versnelling net niet licht genoeg voor echt zware omstandigheden
  • probeer schakelen tijdens fietsen te vermijden. Beste is de pedalen even stil te houden tijdens het schakelen om schade aan intern mechanisme te voorkomen

Nuvinci traploze versnellingsnaaf

De NuVinci-naaf is bijzonder doordat die traploos is. Tussen de lichtste en zwaarste versnelling kun je elke versnelling kiezen die je wilt. Je kunt daardoor altijd in een optimaal beentempo fietsen. Je hebt niet dat de ene versnelling net te licht is en de volgende net te zwaar. De naaf heeft echter een groot nadeel. Het rendement is erg laag. Dat maakt dat de naaf voor gewone fietsen eigenlijk ongeschikt. Het voordeel dat je hebt gaat verloren door de extra verliezen in de naaf.

Voordelen

  • Onbeperkt aantal stapjes tussen de versnellingen
  • Volkomen stil (er zitten geen tikkende palletje in)
  • Robuuste constructie
  • schakelen kan perfect tijdens stilstand. Schakelmechanisme staat los van ketting en kettingwielen
  • kan zowel met ketting, riem of cardan gebruikt worden

Nadelen

  • Erg laag rendement.
  • Lichtste versnelling niet heel erg licht.

 

Rohloff 14 versnellingsnaaf

De Rohloffnaaf is populair onder vakantiefietsers en niet zonder reden. Want met de naaf heb je altijd genoeg versnellingen, de naaf is nagenoeg onderhoudsvrij, duurzaam, en het rendement lijkt nauwelijks slechter dan van derailleurversnellingen. Enige nadeel is eigenlijk de prijs.

Voordelen

  • Geschikt voor meest extreme omstandigheden
  • Altijd genoeg versnellingen
  • Duurzaam
  • Rendement vermoedelijk nauwelijks slechter dan van derailleurversnellingen
  • Wiel verwijderen vrij makkelijk voor een wiel met versnellingsnaaf (en gaat misschien wel makkelijker dan met fiets met derailleur)
  • kan zowel met ketting, riem of cardan gebruikt worden
  • schakelen kan perfect tijdens stilstand. Schakelmechanisme staat los van ketting en kettingwielen

Nadelen

  • Prijzig
  • Stapjes tussen versnellingen wellicht net te groot
  • probeer schakelen tijdens fietsen te vermijden. Beste is de pedalen even stil te houden tijdens het schakelen om schade aan intern mechanisme te voorkomen

 

Pinion versnellingssysteem

⚙️ Pinion versnellingssysteem

Het Pinion versnellingssysteem is een bijzonder type aandrijving dat geïntegreerd zit in de trapas van de fiets. In tegenstelling tot de bekende Rohloff-naaf, die in het achterwiel is ingebouwd, zit de Pinion centraal in het frame. Dit zorgt voor een perfecte gewichtsverdeling en een soepele werking.

Een groot voordeel van de Pinion is het enorme schakelbereik: je kunt zowel lichter als zwaarder trappen dan met een Rohloff-naaf. Bovendien laat het systeem toe om later een krachtige achterwielmotor te monteren – ideaal voor wie een e-bike overweegt.

🔧 Van Porsche naar Pinion

Het Pinion-systeem is ontwikkeld door twee Duitse ingenieurs, Christoph en Michael, die eerder voor Porsche werkten aan versnellingsbakken voor sportwagens. Hun doel was om diezelfde betrouwbaarheid en duurzaamheid naar de fiets te brengen.

Na jaren van ontwikkeling wisten ze het gewicht van hun eerste prototype terug te brengen van maar liefst 23 kilo naar minder dan 4 kilo. Zo ontstond de allereerste versie: de Pinion P1.18 – een robuuste versnellingsbak met 18 versnellingen en een totaal bereik van 636%. Dankzij de kleine tussenstappen is dit model bijzonder geschikt voor lange fietsvakanties en avontuurlijke tochten.

⚙️ Verschillende uitvoeringen

Naast de P1.18 zijn er ook lichtere en eenvoudigere varianten van de Pinion.

  • De C1.9 en C1.12 bieden respectievelijk 9 en 12 versnellingen.

  • De C1.9 XR (Extended Range) heeft een even groot bereik als de P1.18, maar met grotere stappen tussen de versnellingen – ideaal voor e-bikes.

Een belangrijk verschil zit in het materiaal van de behuizing. Waar de originele P-serie een aluminium behuizing heeft, gebruikt de C-serie magnesium. Dat scheelt aanzienlijk in gewicht én productietijd: een aluminium behuizing kost ongeveer 40 minuten op een CNC-freesbank, terwijl de magnesium variant in slechts 20 seconden wordt vervaardigd.

De magnesium uitvoering is beschikbaar als:

  • C1.6 – 6 versnellingen

  • C1.9 XR – 9 versnellingen met groot bereik

  • C1.12 – 12 versnellingen met een bereik vergelijkbaar aan de P1.18

Getande riem

🔗 Alternatieven voor de ketting

Getande riem (belt drive)

Een riemaandrijving vervangt de metalen ketting door een carbonversterkte riem.

Voordelen

  • Onderhoudsarm (geen smering nodig)

  • Duurzaam: 4x langere levensduur

  • Geruisloos en schoon

  • Hoog rendement

Nadelen

  • Vereist speciaal frame

  • Niet combineerbaar met derailleur

  • Moeilijker verkrijgbaar tijdens fietsreis omdat je altijd de correcte maat nodig hebt en dit niet kan inkorten of verlengen

Cardanaandrijving

Een cardanas vervangt de ketting of riem door een gesloten tandwielas.
Bekend van merken als Beixo, Brikbikes en byAr.

Voordelen

  • Extreem onderhoudsarm

  • Schoon en geruisloos

  • Geen smeerbeurten of kettingkast nodig

  • Zeer duurzaam

Nadelen

  • Zwaarder

  • Duurder

  • Vereist precisie bij montage en specifiek frameontwerp

Cardan as